Artroplasti hastalıklı veya fonksiyonlarını kaybetmiş bir eklemin cerrahi olarak iş görür hale getirilmesidir.
Vücutta yer alan uzuvların, çeşitli nedenlere bağlı olarak ileri derecede hasar görmesi ya da travma, tümör gibi nedenlerle kaybedilmesi yerine oluşturulan yapay uzuvlara protez adı verilir. Genellikle vücuttaki uzvun yeteneklerini ve fonksiyonlarını gerçekleştirmek üzere tasarlanır.
Kullanılacak bölgeye göre titanyum, kauçuk, akrilik, porselen gibi çeşitli maddelerden üretilen protezler, özellikle ortopedik vakalarda hayat kurtarıcı özelliğe sahiptir.
Vücudumuzda bir çok kemik bulunur. Kemiklerin birbirleri ile olan bağlantı noktalarına eklem adı verilir. Eklemler fiziksel kabiliyetimizi arttırarak, vücudumuzun rahat bir şekilde hareket etmesini sağlar.
Yaklaşık olarak 300’den fazla çalışıp duran eklemleri, kaygan ve elastik yapıdaki kıkırdak dokusu oluşturur. Vücudun tüm yük ve basıncını bu yapı taşır. Süngere benzeyen kıkırdak dokusu, hareket halindeyken sıkışarak, içerisindeki suyu eklem boşluğuna verir ve daha rahat hareket etmemize olanak sağlar.
Eklemlerin içi ise dişlilerin daha rahat çalışmasını sağlayan makine yağı gibi bir yapıda olan sinovial zar ile kaplıdır. Hareket halindeki eklemlerde oluşabilecek zararı en aza indirerek, kıkırdak dokusunu besler.
Diz eklemi uyluk, kaval ve diz kapağı kemiğinin eklemleşmesinden oluşur. Diz eklemini yerinde tutan 4 ana bağ vardır; iç yan bağ, dış yan bağ, ön çapraz bağ ve arka çapraz bağ . Ayrıca içte ve dışta olmak üzere “C” şeklinde 2 adet menüsküs vardır. Menüsküsler, sahip oldukları darbe emici özellikleri ile eklemlerin daha kolay hareket edebilmesini sağlar.
Vücutta ileri derece hasar gören eklemlerin, yapay bir eklem ile değiştirme operasyonları, total eklem protezi operasyonlarıdır. Son yıllarda Türkiye’de total eklem protezi uygulamaları giderek artan oranlarda yapılmaktadır. Uzman ellerde ve ileri teknoloji ürünler kullanılarak yapılan protezler yüz güldürücü sonuçlar verir. Ülkemizde en çok uygulan diz ve kalça protezlerinin yanı sıra omuz, dirsek, el parmakları, ayak ve el bileği gibi çeşitli bölümlerde de protez uygulamaları yapılabilmektedir.
Eklemlerde oluşan hasarlar, kişinin günlük yaşantısını sekteye uğratır. Hareket etmekte zorlanan kişilerde, ağrı gibi şikayetlerde sık görülür. Eğer kişi var olan sorunlarını istirahat, ilaçlar, fizik tedavi uygulamaları ya da eklem içi enjeksiyonlar gibi tedaviler ile geçiremiyorsa Total Eklem Protez ameliyatları gündeme gelir.
Özellikle;
Eklem protezleri sonrası uygulanan hastalar, ameliyat sonrası 3 – 5 gün içinde hastaneden taburcu edilir. Eklemin bulunduğu bölgeye göre zamanla yük vermeye başlanır ve ameliyat yapıldığı bölgeye ve hastanın durumuna göre değişmek ile birlikte 4 – 8 hafta arasında hasta günlük hayatına tamamen dönebilir. Ameliyat sonrası büyük oranda hastaların, ağrıları ve diğer yakınmaları geçerek, günlük aktivitelerini rahatlıkla yapabilirler.
Protez ameliyatlarında oluşabilecek riskler, diğer cerrahi girişimlerden farklı değildir. Enfeksiyon, toplar damarlarda oluşabilecek pıhtı, damar sinir yaralanmaları, yara iyileşme problemleri, protezin uyum sürecinde gecikme gibi riskler vardır. Ancak tüm olası risklere karşı ameliyat öncesinde gerekli önlemler alınır.
Vücuda yerleştirilen protezlerin oluştuğu maddeye göre kalıcılıkları değişir. Özellikle metal ve plastik parçalar, hareket nedeniyle sürtünerek aşınır. Günümüzde 15 – 20 yıllık ömürleri olan protezler, oluşabilecek hasara göre yeniden değiştirilebilir. Bunun yanı sıra ileri yaş hastalarda ikinci bir operasyona ihtiyaç duymazken, çok genç hastalarda ise gelişim süreci ile birlikte operasyonlar yenilebilir.
